Ceisteanna Coitianta

Ba chóir d’fhoilsitheoir tosú le roinnt príomhthacair sonraí. Tosaigh le roinnt tacair sonraí ardluacha, mar a shainmhínítear le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2023/138 ón gCoimisiún Eorpach maidir le tacair sonraí ardluacha atá éasca le foilsiú. Cuir treochlár i bhfeidhm ansin maidir le gach tacar sonraí oiriúnach a fhoilsiú. Tá Creat Seirbhísí Teicniúla ann freisin maidir le Sonraí Oscailte agus Bainistíocht Sonraí in Éirinn lena ligtear do Chomhlacht Earnála Poiblí (PSB) a bhfuil gá aige le Seirbhísí Teicniúla le haghaidh Sonraí Oscailte agus Bainistíocht Sonraí leas a bhaint as an tseirbhís seo. Má tá aon cheist agat faoin gCreat Seirbhísí Teicniúla maidir le Sonraí Oscailte agus Bainistíocht Sonraí nó más mian leat tuilleadh eolais a fháil, déan teagmháil leis an Oifig um Sholáthar Rialtais ag support@ogp.gov.ie.

Maidir leis an bhformáid chuí chun tacar sonraí a fhoilsiú ar data.gov.ie, braitheann sé sin ar chineál na sonraí agus ar an úsáid atá beartaithe dóibh. Chun inrochtaineacht agus athúsáid a chur chun cinn, ba cheart tacair sonraí a sholáthar i bhformáidí oscailte, neamhdhílsithe nuair is féidir. I measc na samplaí coitianta tá CSV le haghaidh sonraí táblacha, JSON nó XML le haghaidh sonraí struchtúrtha nó ordlathacha, agus GeoJSON, KML, nó GeoPackage le haghaidh sonraí geospásúla.

Moltar d’fhoilsitheoirí comhéadain feidhmchláir (APInna) a thairiscint nuair is infheidhme chun rochtain trí mheán clár ríomhaireachta a éascú, go háirithe i gcás mórthacair sonraí nó tacair sonraí a nuashonraítear go minic.

Tá sé tábhachtach freisin patrúin úsáide praiticiúla a chur san áireamh. Is féidir le húsáideoirí brath ar fhormáidí dílsithe tionscalchaighdeánacha le haghaidh éifeachtúlacht oibríochtúil i réimsí faoi leith, amhail Córais Faisnéise Geografaí (CFG). Mar shampla:

• Is féidir rochtain a fháil ar thacair sonraí spásúla trí sheirbhísí ESRI REST, a bhfuil glacadh forleathan leo agus atá in ann déileáil le méideanna suntasacha tráchta.
• D’fhéadfadh formáidí ar nós Bunachair Sonraí Geografacha ESRI a bheith oiriúnach lena n-íoslódáil, cé nach bhfuil siad aicmithe mar fhormáidí oscailte.

De réir na Treorach maidir le Sonraí Oscailte, ba cheart d’fhoilsitheoirí díriú ar leibhéal oscailteachta trí réalta ar a laghad a bhaint amach, trí shonraí a sholáthar i bhformáidí atá inléite ag meaisín agus neamhdhílsithe, agus formáidí breise á dtairiscint lena léirítear fíorúsáid agus fíoréileamh.

Sa deireadh thiar, is é an cuspóir ná sonraí oscailte, inrochtana agus oiriúnach don fheidhm thar raon leathan úsáideoirí agus feidhmchlár a chinntiú.

A luaithe a fhoilseofar do thacar sonraí, féadfar é a úsáid ar bhealaí éagsúla, agus is minic a dhéantar é a chomhcheangal le tacair sonraí oscailte nó dhílsithe eile ó fhoinsí éagsúla. Tá feidhmeanna féideartha Sonraí Oscailte fairsing agus ag athrú i gcónaí, idir thaighde agus anailís beartais go nuálaíocht tráchtála agus seachadadh seirbhísí poiblí. Chun athúsáid lánbhrí agus fhreagrach a chothú, tá sé ríthábhachtach a áirithiú go bhfuil do thacar sonraí chomh hidir-inoibritheach agus is féidir, lena n-áirítear:

• Úsáid a bhaint as formáidí oscailte agus inléite ag meaisín
• Struchtúir agus stóir focal chaighdeánaithe a chur i bhfeidhm
• Meiteashonraí cuimsitheacha a sholáthar

Tá ról ríthábhachtach ag meiteashonraí maidir le húsáid chuí a threorú. Ba chóir go ndéanfaidís cur síos soiléir ar bhunús, struchtúr agus teorainneacha an tacair sonraí agus ar an scála atá beartaithe dóibh. Mar shampla, níor cheart sonraí spásúla a dhíorthaítear ó fhoinse scála 1:100,000 a úsáid le haghaidh anailís ar scála 1:5,000, mar go dtabharfadh sé sin míléiriú ar chruinneas na sonraí. Os a choinne sin, d'fhéadfaí sonraí a chruthaítear ar scála níos míne a ghinearálú le haghaidh feidhmeanna níos leithne.

Baineann an prionsabal seo le sonraí neamhspásúla freisin. Ba cheart an líneáil sonraí, i.e., an chaoi ar bailíodh, ar próiseáladh agus ar trasfhoirmíodh iad, a dhoiciméadú chun cabhrú le húsáideoirí a n-oiriúnacht dá riachtanais a mheas.

Trí mheiteashonraí soiléire a sholáthar agus idir-inoibritheacht theicniúil a chinntiú, cuireann tú ar chumas úsáideoirí cinntí eolasacha a dhéanamh agus luach do thacair sonraí a uasmhéadú.

Seol ríomhphost chuig an Aonad Sonraí Oscailte ag opendata@per.gov.ie féachaint an bhfuil tú incháilithe le bheith mar chuid den Líonra. Ba cheart go n-ainmneoidh gach comhlacht poiblí duine sinsearach/foireann laistigh dá n-eagraíocht a fheidhmeoidh mar dhuine Teagmhála maidir le Sonraí Oscailte. Feidhmeoidh na daoine sin mar phointe teagmhála leis an Roinn Caiteachais Phoiblí, Bonneagair, Athchóiriúcháin Seirbhíse Poiblí agus Digitiúcháin maidir le Sonraí Oscailte agus cabhróidh siad chun tacú leis an tionscnamh go ginearálta.

Tagraíonn Sonraí Oscailte do shonraí is féidir le duine ar bith a úsáid, a roinnt agus tógáil orthu go saor chun aon chríche. Cuirtear trédhearcacht agus nuálaíocht chun cinn leo. Sainmhínítear Sonraí Oscailte (rialtais) a thuilleadh ag data.europa.eu ag an nasc seo a leanas: https://data.europa.eu/ga/dataeuropa-academy/what-open-data

Is é Data.gov.ie tairseach náisiúnta oifigiúil Sonraí Oscailte na hÉireann. Tá breis is 20,000 tacar sonraí ann ó ranna rialtais éagsúla agus ó chomhlachtaí éagsúla na hearnála phoiblí.

Tá an Roinn Caiteachais Phoiblí, Bonneagair, Athchóiriúcháin Seirbhíse Poiblí agus Digitiúcháin freagrach as beartas Sonraí Oscailte na hÉireann. Chun tuilleadh eolais a fháil faoi Shonraí Oscailte in Éirinn, féach an nasc seo a leanas: https://www.gov.ie/ga/an-roinn-caiteachais-phoiblí-bonneagair-athchóiriúcháin-seirbhíse-poiblí-agus-digitiúcháin/poist-pholasai/open-data-in-ireland/

Seol ríomhphost chuig an Aonad Sonraí Oscailte ag open@per.gov.ie le hiarratas a dhéanamh go gcuirfí leis an liosta seoltaí thú.

Cumhdaítear le tacair sonraí téamaí amhail an talmhaíocht, na healaíona, an ceartas, an geilleagar, an comhshaol, an tsláinte, agus go leor eile.

Tá sé mar aidhm ag an tairseach trédhearcacht, nuálaíocht, agus inrochtaineacht a chur chun cinn trí shonraí rialtais a sholáthar i bhformáidí oscailte, in-athúsáidte.

Níl, cumhdaíonn Sonraí Oscailte earnálacha éagsúla, lena n-áirítear an rialtas, an t-oideachas, an tsláinte agus an t-iompar.

Is féidir le forbróirí rochtain a fháil ar thacair sonraí trí APInna nó iad a íoslódáil go díreach ón tairseach. Tá dhá tháb ar fáil againn d’fhorbróirí ar an tairseach freisin, 1. Cúinne an Fhorbróra atá ar fáil ag: https://data.gov.ie/ga/developers_corner>/a>, agus 2. Acmhainní Forbróirí, ar fáil ag: https://data.gov.ie/ga/pages/forbroiri

Le Sonraí Oscailte cothaítear fás eacnamaíoch, tugtar cumhacht do shaoránaigh, agus cumasaítear réitigh shonraíbhunaithe. Chun tuilleadh eolais a fháil faoi thairbhí agus luach Sonraí Oscailte, féach foilseachán ó Oifig Foilseachán an Aontais Eorpaigh: https://data.europa.eu/en/publications/datastories/benefits-and-value-open-data

Go ginearálta, níl aon srianta ar Shonraí Oscailte, ach d’fhéadfadh téarmaí ceadúnaithe sonracha a bheith i gceist le roinnt tacair sonraí. Is é CC BY 4.0 an Ceadúnas caighdeánach a úsáidtear in Éirinn le haghaidh Sonraí Oscailte. Ligeann an ceadúnas seo do dhaoine eile sonraí a dháileadh, a athmheascadh, a mhionathrú, agus tógáil orthu, fiú ó thaobh tráchtála de, a fhad is go n-aithníonn siad an bunsamhaltóir as an gcruthú bunaidh. Moltar CC-BY le haghaidh scaipeadh uasta agus úsáid ábhar ceadúnaithe. Áirítear ráiteas ceadúnais agus ráitis séanta mholta sa Chreat Teicniúil um Shonraí Oscailte agus ba cheart é a úsáid faoin Tionscnamh Sonraí Oscailte. Is féidir tuilleadh eolais faoin gceadúnas seo a fháil tríd an nasc seo a leanas: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode

Spreagann Treoir an AE maidir le Sonraí Oscailte na ballstáit chun faisnéis ón earnáil phoiblí a chur ar fáil mar Shonraí Oscailte. Rinneadh Treoir an AE maidir le Sonraí Oscailte (TREOIR AE 2019/1024 maidir le sonraí oscailte, agus maidir le faisnéis ón earnáil phoiblí a athúsáid) a thrasuí i ndlí na hÉireann le I.R. Uimh. 376/2021 - Rialacháin an Aontais Eorpaigh (Sonraí Oscailte agus Faisnéis ón Earnáil Phoiblí a Athúsáid), 2021.

Is féidir le saoránaigh páirt a ghlacadh trí Shonraí Oscailte a úsáid, aiseolas a sholáthar agus tacair sonraí nua a mholadh.

Cloíonn Éire le creataí agus caighdeáin theicniúla chun comhsheasmhacht agus idir-inoibritheacht sonraí a chinntiú. Chun ár gCreat um Chaighdeáin Theicniúla a fheiceáil, féach an méid seo a leanas: https://data.gov.ie/ga/pages/creat-teicniuil-um-shonrai-oscailte

Is féidir le gnólachtaí Sonraí Oscailte a úsáid le haghaidh taighde, forbairt táirgí agus cinnteoireachta.

Eisiatar sonraí pearsanta nó íogaire chun príobháideacht a chosaint.

Braitheann minicíocht nuashonruithe tacar sonraí ar Data.gov.ie ar chineál na sonraí agus ar chleachtais na heagraíochta foilsitheoireachta agus athraíonn sí dá réir.

Áirítear i ngach tacar meiteashonraí ina sonraítear a mhinicíocht nuashonraithe, ó nuashonruithe fíor-ama nó laethúla go hathnuachaintí míosúla, bliantúla nó ad hoc. Cuidíonn an réimse meiteashonraí sin le húsáideoirí a thuiscint cé chomh cothrom le dáta is atá na sonraí agus cé acu atá siad oiriúnach d’fheidhmchláir atá íogair ó thaobh ama de nó nach bhfuil.

Cé go spreagann an tairseach nuashonruithe rialta chun a chinntiú go bhfanann sonraí cruinn agus ábhartha, is iad na foilsitheoirí sonraí aonair atá freagrach as tacair sonraí a choinneáil ar bun agus a athnuachan.

Moltar d’úsáideoirí na meiteashonraí a bhaineann le gach tacar sonraí a cheadú chun a sceideal nuashonraithe a chinneadh agus a oiriúnacht don úsáid atá beartaithe dóibh a mheas.

Tá. Tá imeachtaí, haiceatóin, agus imeachtaí comhoibre ann chun feasacht ar Shonraí Oscailte a chur chun cinn. Ina theannta sin, tá uirlis ar a dtugtar CEIST ar fáil d’fhoilsitheoirí ar data.gov.ie. Is éard is CEIST ann Uirlis Sonraí Oscailte Oideachas agus Thacaíocht an Phobail de chuid na hÉireann. Tá sé ar fáil d’fhoilsitheoirí ar data.gov.ie agus tá sé ceaptha comhar a chothú leis inar féidir le foilsitheoirí teacht le chéile chun dea-chleachtais a mhalartú, ceisteanna a chur agus acmhainní a chomhroinnt.

Mar thoradh orthu sin, tá feidhmchláir nuálacha, seirbhísí feabhsaithe agus ceapadh beartais eolach ann.

Is féidir teagmháil a dhéanamh leis an Aonad Sonraí Oscailte trí ríomhphost a sheoladh chuig: opendata@per.gov.ie

Is éard atá i gceist le tacair sonraí ardluacha ná tacair sonraí atá ainmnithe ag an gCoimisiún Eorpach mar chinn a bhfuil an acmhainneacht acu mórthairbhí a thairiscint nuair a athúsáidtear iad don tsochaí, don chomhshaol agus don gheilleagar. Féach Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2023/138 ón gCoimisiún an 21 Nollaig 2022 lena leagtar síos liosta de thacair sonraí shonracha ardluacha agus na socruithe maidir lena bhfoilsiú agus lena n-athúsáid ag an nasc seo a leanas: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/GA/TXT/PDF/?uri=CELEX:32023R0138. Leagtar amach ina sé chatagóir théamacha iad: geospásúil, faire na cruinne agus an comhshaol, meitéareolaíoch, staidreamh, cuideachtaí agus úinéireacht cuideachtaí, agus soghluaisteacht. Is é an sprioc na tacair sonraí sin a chur ar fáil i gcaighdeáin theicniúla chomhchuibhithe.